Over theater en het vak acteren is heel veel te vertellen. Het is een van de oudste creatieve middelen om mensen iets te vertellen, iets mee te geven. 
Theater in het oude Griekenland, met de oude Griekse tragedies zijn eeuwenlang de basisformule voor theater en daarmee de basis voor de westerse theatergeschiedenis. Theater was destijds een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven.  

 Hoe was het acteren destijds?  

Anders dan nu, dat is zeker. De acteurs speelden met behulp van maskers de verschillende rollen. Vaak was er ook een koor, dat zorgde dat de niet door de acteurs gespeelde stukken voor het publiek duidelijk bleven door deze verbindende teksten te declameren. De acteurs droegen in de vroege jaren zware kleding en schoeisel met dikke zolen waardoor ze groter leken en ook achterin goed door het publiek gezien werden.

De inhoud van de stukken was belangrijker dan de manier waarop de acteur het bracht. Het stuk had een boodschap, en die moest worden verteld.  

Vaak waren het rijke mannen die het zich konden veroorloven om te acteren. En ze leerden acteren door  wat hun voorgangers ook al deden: dezelfde afspraken, dezelfde houdingen, dezelfde posities: de belangrijke personages vooraan, de onbelangrijke achter op het toneel.  

Tot eind 1660 was acteren voorbehouden aan mannen, ook de vrouwelijke rollen werden door mannen gespeeld. Margaret (Peg) Hughes (29 mei 1630 - 1 oktober 1719) was een gevierd Engels actrice en trok enige tijd de bijzondere aandacht van de Engelse koning Karel II. Ze wordt gezien als de eerste vrouwelijke actrice. Haar eerste optreden was in de rol van Desdemona in het stuk van William Shakespeare : Othello, op 8 december 1660.

Oke, dit doet geen recht aan de gehele theatergeschiedenis, er is veel meer te vertellen, maar ik wil het graag specifiek hebben leren acteren.  

Vroeger moest je vooral nadoen (en dat bedoel ik niet zo oneerbiedig als het misschien gelezen wordt) en je vasthouden aan hoe dingen traditioneel gedaan werden. Eeuwenlang werd op die manier acteren doorgegeven. De boodschap stond centraal, de vorm stond vast. Tot ongeveer 1865 was dit de hoe het Europees acteren werd ingevuld. 

Wat veranderde er in 1865? 

Drie Amsterdamse intellectuelen, Marie Kleine Gartman, actrice, Jacob Nicolaas Van Hall, bankier en Hendrik Schimmel, toneelschrijver vonden dat er een eind moest komen aan wat zij het verval van het Nederlands Toneel beschouwden. Het toneel begon teveel op kermisvermaak te lijken, met schmierende acteurs en brallend publiek. Ze namen het initiatief tot het oprichten van de NTV, het Nederlands Tooneelverbond. Daarmee stonden ze aan de wieg van de Toneelschool en het huisgezelschap van de Stadsschouwburg, het Amsterdams Toneel Gezelschap. Vanaf 1865 zetten zij zich in voor de hervorming van toneel en gezelschappen en de oprichting van de toneelschool. Het was pas in 1874 dat de Amsterdamse Toneelschool is opgericht.

Dat is pas zo’n 150 jaar geleden! 
 

Wat is er veel veranderd in 150 jaar!! Inmiddels zijn er vier gerenommeerde HBO toneelscholen, in Amsterdam, Utrecht, Maastricht, Arnhem naast een veelvoud aan kleinere parttime particuliere acteeropleidingen door het hele land. Ook ROC’s bieden een acteursopleiding aan en dan is er nog een enorm workshop aanbod, korte workshops om met het vak bezig te zijn en ook voor amateurs om zichzelf meer houvast op het toneel te geven. 

Ik denk tweeledig over die ontwikkeling. Dat er opleidingen zijn is goed: dat je wordt opgeleid als je een vak gaat leren.  

Er zijn veel mogelijkheden om met acteren bezig te zijn en je daarin te verbeteren. Ik weet het, ik geef zelf ook les in acteren. Wat wel belangrijk is is je verwachtingen helder te hebben. Wil je er je werk van maken? Je brood als acteur bij een gezelschap wilt verdienen? Dan maak je (en dat is ook kort door de bocht, ik weet het) de meeste kans na het volgen van een van de vier erkende HBO opleidingen. De grote gezelschappen putten uit de acteurs die van die opleidingen afkomen. 

Hoeft het niet je beroep te worden, maar wil je wel serieus met acteren bezig zijn? Dan kan je daar handvatten voor krijgen in elke workshop of opleiding.  

Wil je er je beroep van maken zonder een van de 4 HBO opleidingen? Eerlijk gezegd is de kans kleiner om bij een gezelschap aan te sluiten. Natuurlijk kan je wel je eigen gezelschap vormen. Niets is onmogelijk, en met reeële verwachtingen kan je met plezier blijven leren in dit vak. Dat doe ik ook.