Van jongs af aan leerde ik dat, als ik mijn best deed, er iets moois of goeds op me wachtte. Als ik snel mijn tanden poetste voor het naar bed gaan mocht ik nog een kwartiertje langer televisie kijken. Als ik in mijn schriftje nette letters kon schrijven kreeg ik een stempel, later werd dat een sticker. Ik geloof dat die in mijn beginnende schooltijd nog niet bestonden. Als ik goed mijn best op school deed kreeg ik een hoog cijfer, als ik thuis goed mijn best deed ... nou ja, er werd op gehamerd met, denk ik, de allerbeste bedoelingen op het "je best doen". En voor wat hoort wat. Er stond altijd iets tegenover wat mij aansprak. Maar waar gaat het nou precies over?

Ik heb me dat later vaak afgevraagd.

Ik heb dus vaak mijn best gedaan, soms heel erg mijn best, zonder te weten wat ik dan precies moest doen. Het doet me denken aan een oefening die ik in mijn acteertrainingen gebruik. Ik heb 'm tijdens mijn acteer-opleiding meegekregen en gebruik 'm graag (sorry docent van wie ik dit kreeg, ik weet niet meer van wie, maar bij deze alsnog bedankt). Alle deelnemers zitten met de ogen gesloten op een stoel met hun ogen dicht en een voorwerp in hun handen. Het lokaal is iets verduisterd. Ik praat, zoals bij een geleide meditatie, over de plek waar ze zijn. Ze zijn gevangen en zitten eenzaam in een koude kille cel. Ze hebben een opdracht gekregen: "Behandel het voorwerp goed", niet meer, niet minder. Geen omschrijving van wat "goed" betekent, geen aanwijzing over wat van hen verwacht wordt, alleen die 4 woorden. Ze krijgen wel te horen dat 1x per jaar iemand die het voorwerp "goed" behandeld heeft vrijgelaten wordt. Op dit moment is het jaar weer bijna om. Dat zijn de omstandigheden.

Al vertellend zweep ik hen op om het voorwerp "goed" te behandelen en het tempo verhoogt. De bewakers komen van ver, langzaam dichterbij. Geluiden dringen door van schreeuwende mensen, voetstappen, klinkende deuren en dan: stilte voor de deur, een sleutel in het slot en dit is het moment van de waarheid.

De spanning wordt behoorlijk opgebouwd. Cursisten WETEN NIET wat goed is, dus ze doen maar wat. Sommigen vertrouwen genoeg op zichzelf om er van uit te gaan dat het wel goed zal zitten, anderen raken in paniek en vernielen het voorwerp. Sommige voorwerpen worden gekoesterd, met andere wordt gegooid. Ieder zoekt zo zijn manier en doet dus op zijn manier z'n best! Als je niet weet wat er van je verwacht wordt, dan doe je maar wat, ga je van je eigen idee uit. En NIET WETEN is zoooo frustrerend! (vraag maar aan de cursisten)

Aan deze oefening moet ik denken als ik "doe je best" hoor. Doen we dat niet altijd?

Wanneer kan iemand zeggen dat je NIET je best doet? Als je gewoon in je leven reageert op wat op je afkomt, dingen doet omdat ze voor jou prettig en kloppend zijn, doe je dan je best? Of ga je mee met de flow? Als mensen tegen mij zeggen dat ik mijn best moet doen klinkt dat alsof ik dat van nature niet doe. Als kind kom ik daar prima mee overweg, het stimuleerde me vaak ook. Onwetendheid misschien, omdat die beloning altijd een soort lokkertje was. Maar hoe ouder ik wordt hoe mee ik me afvraag  wat het betekent als iemand me vraagt "je best te doen". Als iemand stil valt en niks doet is dat misschien op dat moment hetgeen wat die persoon het best kan doen.

Alles wat ik in mijn leven doe komt voort uit iets wat mij op dat moment kloppend lijkt. Dus dat is dan, denk ik, mijn visie op "best". Als ik niet 'mijn best' doe in de opinie van anderen, dan is dat misschien niet dat ik 'mijn best' niet doe, maar dat ik iets moet doen wat voor mij (nog) niet kloppend is. Ik mis nog het overzicht, of de reden, mijn belang of ik ben nog onzeker over mijn vermogen. Allemaal legitiem toch?

Daarom zeg ik niet zo snel meer dat iemand zijn best moet doen. Ik ga er van uit dat iedereen doet wat ie kan. Dat is dus voor iedereen verschillend, niemand kan dat voor een ander invullen. "je best doen" kan je hooguit tegen jezelf zeggen, niet tegen een ander. Dan hoef je ook niet meer aan verwachtingen te voldoen waar je de kaders niet van kent. Rustgevend, toch?

Mooi het?