Het belang van omstandigheden.
Uit Acteren is een Vak 9-33
Er gebeurt nooit iets zomaar. Soms is een aanleiding duidelijk, soms kom je door voortschrijdend inzicht achter de redenen waarom iets gebeurde. Meestal is het een hele serie van elkaar volgende gebeurtenissen die er toe leiden dat iets gebeurt. In elk geval is er altijd iets aan de hand waardoor iets gebeurt.
Een acteur moet zich verdiepen in de omstandigheden waarin zijn personage zich bevindt in het script. Niet alleen de plek waar hij zich bevindt, omstandigheden gaan ook over wat er gaande is, wat er aan vooraf is gegaan en wat de verwachtingen zijn. De tijd van het jaar, het tijdperk waarin het stuk zich afspeelt, de culturele en economische invloeden zijn omstandigheden die je dient te kennen. Als Othello geen Moor was geweest zou zijn hele verhaal anders zijn. Als Anne Frank 20 jaar later was geboren hadden we nooit van haar gehoord.
Ik speelde eens een stuk waarin mijn toneeldochter zelfmoord wil plegen en wil dat ik dat begrijp. Dat was best pittig. Als moeder kan ik me voorstellen hoe je er alles aan doet om dat te voorkomen. Begrijpen wil je dat niet, dat is niet aan de orde, je wilt gewoon niet dat je kind dat doet. Hoe zit het dan met de omstandigheden? Wat moet ik weten om deze rol goed te kunnen spelen?
Het script geeft me veel informatie:
Ik ben teleurgesteld in het leven. Ik was getrouwd met een man waar ik eigenlijk niet van hield. Hij kon soms heel vreemd en afwezig doen. Hij is dood. Ik mis hem niet. Ik heb een zoon en een dochter. Mijn zoon zie ik weinig, die is getrouwd , heeft en gezin en woont ver weg. Ik ben vooral met haakwerkjes bezig, mijn leven speelt zich voornamelijk in huis af sinds ik weer voor mijn dochter moet zorgen. De boodschappen laten we bezorgen. Ik moet voor mijn dochter zorgen omdat ze met haar epilepsie niet alleen kan zijn. Ik denk dat het aan mijn man ligt dat ze epilepsie heeft. Ik heb weinig vrienden, sinds mijn dochter bij me woont komen ze ook nauwelijks nog langs. Mijn dochter is getrouwd geweest en heeft een zoon, maar die is ontspoord geraakt. Mijn dochter en ik zien hem nooit meer. Haar ex-man kon de epilepsie niet aan, denk ik.
Ik ben altijd bang dat het weer mis gaat met de epilepsie. Het gaat al jaren goed nu, maar ik weet nog hoe zwaar het was. Ik ben niet meer zo sterk. Mijn zoon komt als er iets met mijn dochter is, omdat ik haar niet meer alleen kan tillen, verder zie ik hem met de kerst.
Ik heb er jarenlang aan gewerkt het voor mijn dochter zo makkelijk mogelijk te maken, toen ze nog thuis woonde en ook nu ze er weer is. Ik vind het ook prettig dat zij er is, ze zorgt op haar manier voor mij. Ik ben afhankelijk van haar geworden maar dat wil ik niet erkennen. Als ik dat erken klopt de zorgtaak die ik op me heb genomen niet meer. Ik heb mezelf overtuigd dat ik me voor mijn dochter op heb geofferd. Ik functioneer het best als alles op rolletjes loopt en hou mijn dochter steeds in de gaten. Ik ben bang om dood te gaan.
Dit zijn zomaar een aantal omstandigheden waar ik als actrice rekening mee moet houden. Die bepalen mede hoe deze moeder (ik) met de aangekondigde zelfmoord van de dochter omgaat. Wat als ik dat niet doe?
Als ik geen rekening met de epilepsie hou mis ik grond om te snappen waarom mijn dochter met dit plan komt
Als ik geen rekening met de afstand naar mijn zoon en vrienden hou bel ik meteen voor hulp
Als ik netjes en opgeruimd zou zijn had ik het pistool van mijn ex al lang weggedaan.
Als ik mijn dochter niet in huis had genomen, als ik gelukkig getrouwd was geweest, als ik mijn kleinkind zag enzovoorts. Dan was mij hele leven anders geweest. Alles wat er toe leidde dat mijn dochter in het stuk dit gesprek met mij voerde zou niet gebeurd zijn. Als actrice moet ik dus al die omstandigheden kennen en doorgronden, want alleen dan kan ik deze moeder spelen zoals ze het verdiend gespeeld te worden.
Acteren is analyseren, een boeiend proces.
Dingen die ik leer probeer ik ook in mijn lessen in te zetten. Meer weten over mijn lessen? Ga naar workshops en trainingen op mijn website voor een overzicht van het hele aanbod.