Je weet toch hoe het hoort?
Uit: Tips en Weetjes over trainingsacteren 26
De plek waar je geboren bent geeft je heel veel mee. Je groeit op met de gewoontes, de regels, de omstandigheden en voor jou is dat als kind gewoon. Ik herinner me niet dat ik vraagtekens stelde bij hoe de dingen bij ons thuis toegingen, tot ik de leeftijd kreeg om meer over de dingen na te denken. Tot die tijd was het vanzelfsprekend dat we gingen bidden voor het eten, dat je U zei tegen volwassenen, ook mijn ouders. Je leert de dingen die in de tijd en de omgeving als belangrijk worden gezien als een vanzelfsprekendheid. Als er nooit andere invloed zou komen blijf je het zo doen. Want "zo hoort het", was je les.
Met het ouder worden ontdek je dat er meer is dan wat je van je ouders meekreeg. Je school, je vrienden, de buren, de clubs, alles gaat een eigen invloed krijgen op jouw denken. Het is niet voor niets dat we een periode van "puberen" nodig hebben om los te komen van die invloed en te gaan ontdekken hoe we zelf tegen dingen aankijken. Niets nieuws tot zover.
Ook in zo'n periode van losmaken zijn er nog altijd veel dingen die we blijven doen. Niet omdat het zo hoort, of omdat het zo geleerd is, maar omdat we ons hebben leren aanpassen aan onze omstandigheden. Ik moest daar aan denken toen ik laatst de artistiek leider van het The Fat Lady sprak over komende producties. De dag was met een laagje mist over de velden begonnen, zo'n dag die in de ochtend nog alle kanten lijkt op te kunnen gaan. Ik kwam op onze afspaak in t-shirt en spijkerbroek. "Heb je het niet koud?" Nee. Ik heb het niet zo snel koud, en het weer was inmiddels al best lekker geworden. Op onze plek aan het raam voelde ik de zon zelfs in mijn rug. Zo'n warm zonnetje dat je een zomergevoel geeft achter het glas, en waarvan je weet dat het langzaam de stad verwarmd, maar niet zo snel meer als aan het begin van de zomer.
"Jullie weten altijd zo goed wat je aan moet trekken. Ik kan uren heen en weer lopen tussen het raam, om te zien hoe het buiten is, en mijn kast, om te kiezen wat ik denk dat daar het best bij past. Ik ben het niet gewend dat het weer steeds anders is!"
Al die seizoenen!
Dat had ik me nooit zo gerealiseerd, hoe vanzelfsprekend dingen zijn waarmee je bent opgegroeid. Ik ben geboren en getogen in het Noord-Hollandse. Daar woon ik nog steeds, dus alles hier is mij behoorlijk vertrouwd. De energie van de mensen, de ruimte om mij heen. Iets breder gezien het land, de taal en ook de wisseling van seizoenen is voor mij heel normaal. Onze gewoontes, gebruiken, feesten, ik ken ze allemaal en het is voor mij vertrouwd.
Maar als je nou ergens anders vandaan komt? "Ik kan hier maar niet wennen" zegt de vriend die uit het midden van het land komt. "Het lijkt hier altijd een paar graden kouder". "Ik vind de taal moeilijk" zegt de vriendin die oorspronkelijk uit het buitenland komt, "en ik begrijp de grappen niet altijd". "Wat hier gegeten wordt! kroket, drop, rauwe haring, stamppot... " zegt de nieuwe buurman die uit een land met de oosterse keuken komt. 'sLands wijs, 'slands eer zei mijn moeder altijd. De sporadische keren dat we samen in het buitenland waren mistte ze echter wel de Nederlandse koffie, zuurkool, boerenkool. Daar kon ze dan echt naar verlangen. Maar als een vriendin een brok Nederlandse kaas meenam op vakantie was het ook niet goed... want "daarvoor ga je toch niet naar het buitenland?"
Wennen
Nieuwe gewoontes, andere culturen, het is altijd wennen als dingen anders zijn dan hoe jij het hebt geleerd. In de loop van de tijd merk ik dat ik steeds meer begin te begrijpen hoe groot de impact is als je huis en haard verlaat en elders een nieuw bestaan opbouwt. Het maakt misschien zelf niet eens uit om wat voor reden je van plek verandert. Je raakt ontheemd van je oorsprong, en dan vraagt het tijd om te wennen aan hoe het nieuw is. Niet alleen dat, ook om te beseffen dat het oude niet terugkomt. Want ook als je teruggaat is er iets veranderd, bij jou, met jou, omdat je aan het leren bent hoe het hoort op je nieuwe plek. Omdat je aan het leren bent hoe je je moet gedragen in de nieuwe groep. Omdat je aan het loslaten bent.
Eigenlijk geldt dit ook bij "kleine verhuizinkjes". Denk aan het veranderen van werkkring. Of naar een andere kamer verhuizen in hetzelfde gebouw. Het brengt rompslomp mee, er is nieuwe ordening nodig, het vraagt tijd.
Het kostte mij een jaar om mij gesetteld te voelen in mijn huis, na mijn verhuizing. Zolang duurde het voor ik weer wist hoe het hoorde. Wist waar alles stond, op de automatische piloot een pan kon pakken als ik wilde gaan koken.
Veranderingen
Als je in je werk te maken hebt met veranderingen dan geldt het precies hetzelfde. Het is wennen aan anders doen, aan nieuwe dingen, nieuwe gezichten en inzichten, nieuwe plek. Het is wennen als dingen niet meer zijn zoals ze waren en het vraagt tijd om weer te gaan weten hoe het hoort. Omdat het "hoe het hoort" opnieuw moet worden uitgevonden. Daarbij denk ik ook: "en sommige dingen zullen altijd meer tijd blijven vragen, omdat je er niet mee bent opgegroeid. Omdat het veel bewuster hebt ontdekt dan zij die het met de paplepel mee kregen. Heb er geen oordeel op. Sta rustig wat langer voor je kast om het juiste kledingstuk te pakken. Tijd nemen is mijn belangrijkste advies....